Peterselie / Petroselinum crispum
Wetenswaardigheden over de plant
Dit tweejarig, winterhard, maar als éénjarig gekweekt keukenkruid is van
oorsprong terug te vinden in het gebied rondom de Middellandse Zee en
verspreidde zich in de tijd over gans Europa. Ten tijde van Karel de Grote
was de bevolking verplicht dit kruid te kweken (omwille van het gunstig
effect op de gezondheid). Peterselie is één van de meest gebruikte
tuinkruiden, dit zowel als smaakversterker, maar nog populairder als
schotelversiering of als afwerking van gerechten. Denken we hier ook even
aan de gerechten « fines herbes », waarvan peterselie een essentieel
bestanddeel is. Peterselie is echter veel meer dan decoratie . Het helpt ons
bij de algemene werking van onze lichaamsfuncties. Hier komen we verder
zeker op terug. De smaak van peterselie is verfijnd en hartig, echter niet
zo overheersend als lavas en selder. In de zaden van peterselie zit een
etherische olie die het giftig 'apiol' bevat, deze olie wordt dus niet
gebruikt in gerechten. Groot voordeel is dat peterselie het jaar rond vers
kan geoogst worden. Het kruid is familie van de schermbloemigen, net zoals
dille, koriander, wortel, selder enz. De plant wordt zo'n 20 cm groot.
OPGELET: tijdens het opschieten in bloemstengels verliest peterselie veel
van zijn smaak!!!
Soorten:
1. Bladpeterselie (Petroselinum crispum):
platte bladen : pittiger smaak
gekrulde bladen = mospeterselie (garnituur)
2. Wortelpeterselie (Petroselinum c.tuberosum), gebruikt als smaakmaker in
de keuken
Standplaats
Geef peterselie geen zonnebad, hij groeit liever in halfschaduw. Een
humusrijke en vooral vochthoudende, frisse grond is belangrijk. Plant hem
niet in de onmiddellijke omgeving van wortels. Hij verdraagt ook geen vers
stalmest (verbranding). Zet hem liefst op een perceel grond waar de vorige
teelt geen schermbloemige was (dus niet na de teelt van wortel, selder of
dille).
Opkweek
Eerste manier
Zaaien in volle grond kan vanaf begin april tot eind juni. De trage
kiemkracht (4 weken) kan men vervroegen door de zaden een nacht in lauw
water te leggen voor de uitzaai. Dit laatste gebeurt op 20 cm tussen de
lijnen en uitdunnen kan op 10 cm in de rij. Peterselie laat zich niet of
nauwelijks verplanten door zijn pinwortel. De grond moet steeds vochtig
gehouden worden tot de kieming door middel van geperforeerde plastiek of
natte jutedoek. Deze teeltwijze geeft mooie en stevige planten.
Tweede manier
Zaaien in potjes gebeurt vanaf half februari tot half augustus. Vooral bij
de zaai tot mei heeft men in de hobbyserre een ideale kiemtemperatuur van
20° nodig. Bij de opkweek tot de uitplant 15°. Men zaait 5-10 zaadjes per
potje verdeeld en dekt af met een zaaigrondlaagje of scherp zand van
ongeveer een 0,4 cm. Het trucje met het zaad in lauw water lukt hier ook.
Uitplanten gebeurt wanneer we 4 à 5 jonge blaadjes zien op de jonge plant.
Plantafstand 30 X 20 cm. Oudere planten uitplanten geeft een moeilijke in
groei. Indien men geen grond te beschikking heeft, geen nood men kan gerust
peterselie kweken in potten of bak mits een regelmatige bijbemesting. Het
oogsten gebeurt door het blad te plukken, zo kan men gans het jaar genieten
van een zekere oogst.
Peterselie kan belaagd worden door bladluizen of ook wel wilgenluizen
genoemd (Cavariella aegopodii) genoemd naar zijn overwinteringplaats op
wilgen, deze belaging is typerend voor schermbloemigen, deze kunnen door hun
zuigende monddelen een virus overbrengen waardoor de plant geel - paars
wordt en verdwijnt. Dit virus (Carrot Mottle virus + Yellow Dwarfvirus) is
afkomstig van de tuinwortel en is zéér moeilijk te bestrijden. Het enige
middel dat echt werkt is preventie, dit door de plantjes na uitplant of
kieming af te dekken met kunst vliesdoek of insectengaas.
Ook de wortelvlieg - waarvan de maden de wortel van de peterselie
aantasten - is een grote vijand, eens aangetast treedt een totale verwelking
van de plant op waarna ze afsterft. Dus een gouden raad: steeds afdekken
houdt de bladluis en wortelvlieg op een stevige afstand en op deze manier is
de plant ook nog wat beschut tegen rechtstreeks zonlicht.
Gebruik in de keuken
De bladeren en wortels worden gebruikt. Als smaakmaker pas vóór het opdienen
toevoegen aan de gerechten. Niet meekoken want het aroma verdwijnt totaal.
Bij meekoken in soepen geeft peterselie deze laatste een bittere smaak (dus
vermijden!). Wortelpeterselie mag wel meegekookt worden. Peterselie staat op
nummer één bij de versiering van onze koude schotels. Geeft onze aardappelen
een feestelijke aanblik (fijngesnipperd er bovenop strooien), ook bij
aardappelpuree, worteltjes en erwten, sauzen, vinaigrettes en ook in onze
omelet "fines herbes" is peterselie een graag geziene gast. Ook onze soepen,
vis, kip en zelfs onze kruidenboter komt hij verfijnen. Gefrituurde
peterselie smaakt flets, evenals gekookte of gestoomde. Drogen kan ook maar
met veel smaakverlies. Diepvriezen kan zeker, wel niet meer te gebruiken als
schotelversiering.
Een kruidig receptideetje:
Gebakken kabeljauwfilet met peterselie
700 gr kabeljauwfilet
50 gr bakboter of olijfolie
2 eetlepels citroensap
2 grote eetlepels gehakte peterselie
1 ui
1 klontje hoeveboter
peper - zout - viskruiden
afwerking: wat citroen, een toefje peterselie
Wrijf de visfilet in met wat zout, peper en de viskruiden. Pel de ui en hak
hem fijn. Nu kan men de filets bakken in de hete boter tot ze gaar zijn
(bruin korstje). Halverwege de baktijd voegt men de ui toe en laat hem mee
bakken. Wanneer de filets gaar zijn leggen we ze op ons bord, sprenkelen er
wat citroensap over en bestrooien we ze rijkelijk met de gehakte peterselie,
nu nog de gesmolten hoeveboter er overgieten en alles wordt één lekker
geheel. De partjes citroen en het toefje peterselie als versiering maken ons
gerecht bovendien feestelijk, laat het u smaken. TIP: Nu de krielaardappelen
op komst zijn zullen ze wonderwel accorderen met onze vis.
Geneeskrachtige eigenschappen
In peterselie zitten vele vitamines, waaronder vitamine A en C en het bevat
ook veel ijzer en kalk. Het kruid is bloedzuiverend, eetlustopwekkend en
kalmerend. Helpt bij hoofdpijn en leverkwalen, ook nuttig bij nierstenen.
Zelfs bij menstruatiepijn helpt peterselie. Het kruid heeft ook een heilzame
werking bij vermoeide ogen (kompres). Bij insectenbeten kan men ook
gekneusde bladeren inwrijven op de pijnlijke plekken (verzacht). Bent u wat
verdrietig of somber, dan is peterselieolie een natuurlijke antidepressiva
(5 à 6 druppels), deze peterselieolie laat men verdampen in de aromalamp,
deze kan men bekomen in gespecialiseerde zaken, die de olie verwerken en
verkopen. Kauwen op een peterselieblad helpt de knoflookgeur verdwijnen en
geeft een frisse adem.
Volgende tip werd ons bezorgd door Els Eeckhout:
Vorige week ben ik 'in contact' geweest met peterselie (langdurig
welliswaar, tijdens het oogsten ) en heb ik 2e graads brandwonden opgelopen
aan beide handen.
Ik wil dit gewoon even vermelden, peterselie kan bij bepaalde mensen heftige
allergische reacties veroorzaken. Afhankelijk hoe gevoelig je eraan bent
uiteraard.
,
,